Pszenżyto jest jednym z najodporniejszych zbóż uprawianych w Polsce. Dobrze radzi sobie zarówno z czasowym niedoborem wody, jak i przymrozkami. Nie oznacza to, że nie warto przejmować się jego nawożeniem. Odpowiednio nawożone pszenżyto będzie mocniejsze i zapewni wyższe plony. Jakiego nawożenia wymaga intensywna uprawa pszenżyta? Jak dostarczyć pszenżytu składników pokarmowych?
Równoważenie źródeł pożywienia dla pszenżyta
Wydajność plonów pszenżyta może być ograniczona przez każdy składnik odżywczy, którego gleba nie może odpowiednio dostarczyć. Słaba reakcja upraw na jeden składnik odżywczy jest często powiązana z niedoborem innego składnika odżywczego. Zdarza się, że jest to problem związany z kwasowością lub zasoleniem gleby, czy brakiem pożytecznych mikroorganizmów glebowych.
Nawożenie pszenżyta musi więc zapewniać równowagę wymaganych składników odżywczych. Na przykład nie ma sensu stosować wystarczającej ilości azotu (N) przy niedoborze fosforu (P) lub cynku (Zn), ponieważ to ogranicza plon.
Monitorowanie wzrostu upraw w sezonie pomoże w identyfikacji czynników wpływających na zmniejszenie wydajności, takich jak: stres wodny, niedobór potasu, cynku lub choroby.
Aby zagwarantować sobie zadowalające plony, należy zapewnić pszenżytu niezbędne mikroelementy takie jak żelazo, miedź, cynk, bor, molibden. Zalecane jest najmniej dwukrotne dokarmianie zbóż — na jesień oraz na wiosnę. Pierwszy zabieg wiosennego dokarmiania np. mocznikiem najlepiej wykonać w końcu fazy krzewienia, a drugi w końcu fazy strzelania w źdźbło. Okres pomiędzy tymi fazami jest uważany za najlepszy czas na dokarmianie pszenżyta mikroskładnikami.
Pszenżyto ozime — kiedy siać?
Pszenżyto powinno być wysiewane zależnie od lokalizacji. Przyjmuje się, że na północy kraju pszenżyto wysiewa się najszybciej, bo między 10 a 20 września, podczas gdy w Polsce południowej siew rozpoczyna się około 20 września. Czas wysiewu jest ważny ze względu na potrzebę rozkrzewienia w odpowiednim czasie oraz umożliwienie roślinie spokojnego przezimowania. Głębokość siewu powinna zawrzeć się pomiędzy 2 a 4 cm. Satysfakcjonujący plon uzyskuje się m.in. dzięki odpowiedniej obsadzie na 1 m², która powinna wynosić 300-600 roślin. Różnica ta jest podyktowana m.in. normą wysiewu, stanowiskiem, wymaganiami odmiany.
Co determinuje plon ziarna pszenżyta?
Pszenżyto ma mniejsze wymagania glebowe niż jęczmień oraz pszenica. Jakość plonu nie jest też mocno uzależniona od zasobności gleby, ponieważ zboże wykazuje większą tolerancję na jej niskie pH. Niezbędnych składników odżywczych można dostarczyć dzięki właściwemu nawożeniu — dobierając odpowiednie dawki nawozu, a także zwracając uwagę na czas nawożenia. Jeśli planujesz uzyskać bardzo wysoki plon, to całkowita dawka azotu może wynieść nawet 140 kg w czystym składniku. Ogromny wpływ na plon ziarna ma nawożenie wiosenne. Wpływa ono bezpośrednio na liczbę źdźbeł, a co za tym idzie kłosów i bezpośrednio przekłada się na ziarno.
Jaki nawóz zwiększa odporność roślin?
Pszenżyto jest zbożem odpornym na choroby, więc nie wymaga szczególnej ochrony. Nie oznacza to jednak, że pszenżyta się nie nawozi. Potas to jeden z tych składników, które mają największy wpływ zarówno na rozwój roślin, jak i plony. Potas przede wszystkim reguluje gospodarkę wodną roślin, co zwiększa odporność roślin na suszę. Dzięki potasowi pszenżyto lepiej radzi sobie w okresach zmniejszonego dostępu do wody. Potas pozwala efektywniej wykorzystać wodę poprzez na przykład zmniejszenie jej zużycia. Odpowiada też za transport węglowodanów, chroni rośliny przez niskimi temperaturami (zwiększa odporność roślin). Pełni tez funkcję ochronną przed chorobami oraz uszkodzeniami wywoływanymi przez szkodniki, podnosi odporność roślin na wyleganie.
Nawożenie fosforem
Intensywna uprawa pszenżyta wymaga nawożenia. Pszenżyto ozime zaleca się nawozić fosforem ze względu na potrzebę wytworzenia przez roślinę rozbudowanego systemu korzeniowego. Jest on niezbędny do zapewnienia pszenżytu właściwych procesów, takich jak jarowizacja, warunkujących rozwój generatywny. Jesienią proces pobierania z gleby fosforu może być mocno utrudniony ze względu na obniżenie temperatury. Wtedy można stosować dolistne dokarmianie pszenżyta z zastosowaniem specjalnych produktów z fosforem.
Kiedy nawozić pszenżyto i ile kg N/ ha?
Nawożenie pszenżyta azotem doglebowo powinno się przeprowadzić wczesną wiosną, po rozpoczęciu wegetacji wiosennej. Ponad 70% azotu jest pobierane od fazy krzewienia do fazy rozpoczęcia kłoszenia się. Należy nawozić pszenżyto azotem w kilku dawkach, przy czym dawki azotu nie powinny być zbyt duże. Zaleca się, aby jednorazowo nie nawozić więcej niż 60 kg N/ha (zalecana ilość to 22-26 kg na każdą tonę ziarna).
Warto pamiętać, że wyższe dawki azotu będą przyczyną wylegania (intensywna uprawa pszenżyta wymaga co najmniej jednokrotnego skracania pod koniec fazy krzewienia). Na rynku jest duży wybór nawozów azotowych. Jeśli kupujesz nawozy azotowe do wysiania w pierwszych dawkach, azot w nich zawarty powinien być azotem o wolniejszym działaniu. Z kolei jeśli zasobność gleby jest słabsza, a do tego pojawiają się niedobory wody, należy zacząć nawożenie wcześniej i większą dawką. Należy pamiętać, że zarówno pobór jak i efektywność azotu zależy od dostępu do innych ważnych składników pokarmowych, czyli fosforu (P), magnezu (Mg), potasu (K) i siarki (S).