Samopsza i płaskurka to dwie starożytne odmiany pszenicy, które od wieków były wykorzystywane w produktach zbożowych, mąkach i wypiekach. Inaczej są nazywane zbożami pierwotnymi lub starymi zbożami. Samopsza to starsza odmiana orkiszu o mniejszych ziarnach i była znana już 10 000 lat p.n.e. Oba rodzaje zbóż były tradycyjnie uprawiane przy użyciu metod ekologicznych w rolnictwie i były ważnymi źródłami żywienia na całym świecie. Chleby są produkowane z połączenia mąki z pszenicy płaskurki i orkiszu, są bogate w wartości odżywcze i ekologiczne. Płaskurka i samopsza są przykładami tego, jak tradycyjne praktyki rolnicze mogą być nadal wykorzystywane do tworzenia pysznego i pożywnego jedzenia w dzisiejszych czasach. Mąka z samopszy jest doskonała do wyrobu razowego pieczywa. Z kolei mąka z płaskurki do wypieku herbatników, ciastek, makaronu, a nawet piwa. We Włoszech jest używana jako składnik zup. Dawne zboża to zdrowsze odmiany pszenicy, które mogą wnieść dużo dobrego do naszej diety.
Samopsza, płaskurka i orkisz – ekologiczne zboże o wielu zaletach
Samopsza to stara odmiana zboża i przodek pszenicy zwyczajnej jest małym ziarnem, które istnieje od wieków. Rolnicy uprawiali i zbierali to starożytne zboże oraz orkisz, który oferuje więcej korzyści prozdrowotnych niż tradycyjna pszenica. W przeciwieństwie do współczesnej pszenicy samopsza zawiera wyższy poziom białka i błonnika, dzięki czemu warto wprowadzić ją do swojej diety. Orkisz jest również bogatszy w minerały i witaminy niż inne odmiany pszenicy, co czyni go idealnym wyborem do pieczenia chleba. Można go używać samodzielnie do wypieku chlebów lub łączyć z innymi ziarnami, aby stworzyć obfite bochenki, które są pożywne i pyszne. Samopsza jest jedną z najstarszych odmian zbóż używanych do dziś. Jej właściwości prozdrowotne sprawiają, że warto wprowadzić ją do swojej diety.
Dawne odmiany pszenicy są trudniejsze w uprawie niż obecne zboża i zwykła pszenica, jednak warto zwrócić uwagę na walory zdrowotne. Ziarna samopszy i orkiszu oraz płaskurka zawierają wiele cennych mikro- i makroelementów. Są to magnez, potas, cynk i miedź, do tego witaminy z grupy B, krzem, karotenoidy i tokoferol.
Całe to bogactwo sprawia, że warto wprowadzić te zboża do swojego jadłospisu. Ponadto samopsza i płaskurka zawierają inny jakościowo gluten, dzięki czemu chleb z tych zbóż jest lepiej tolerowany przez osoby z celiakią. Prastare odmiany pszenicy powracają do łask w gospodarstwach ekologicznych. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że ze względu na mniejsze ziarna, zboża te są mniej wydajne i dają mniejsze plony. Dlatego chleby orkiszowe oraz z mąk ekologicznych są droższe i możemy je często znaleźć tylko w sklepach zajmujących się żywnością ekologiczną. Produkty z samopszy mają więcej składników mineralnych, a także błonnika i witamin.
Mąka z samopszy – walory zdrowotne starych zbóż
Mąka z samopszy będzie doskonałym wyborem, jeśli chcemy upiec chleb razowy na zakwasie. Gluten w mące samopszy jest lepki i słabo zatrzymuje wodę, a chleb dzięki karotenoidom ma lekko żółtawą barwę. Te składniki wpływają dobrze na pracę oczu i układu nerwowego. Samopsza jest na górze listy zdrowej żywności, jeśli chodzi o ilość bioaktywnych składników. Mąka z płaskurki wpływa na zmniejszenie ilości cholesterolu we krwi, a także pomaga w ochronie przed cukrzycą typu 2. Dodatkowo ma bardzo dobry delikatnie orzechowy smak i znacznie wyższą niż w pszenicy zawartość błonnika. Mąki z pierwotnych zbóż zawierają gluten. Jednak według badań gliadyny zawarte w glutenie samopszy i płaskurki są mniej toksyczne niż w przypadku pszenicy.
Mąka z płaskurki jest bardzo popularna we Włoszech, gdzie jest nazywana Farro, a także w niemieckich ekologicznych sklepach. W Polsce można ją znaleźć w niektórych ekologicznych sklepach lub w sprzedaży wysyłkowej. Jednak prastare zboża są znowu coraz bardziej popularne i produktów z płaskurki takich jak mąki czy kaszki powinno być na rynku coraz więcej.
Samopsza i płaskurka – uprawa odporna na szkodniki
Mimo że uprawa dawnych zbóż jest mniej wydajna, to stare odmiany są zdecydowanie bardziej odporne na niekorzystne warunki środowiskowe takie jak pogoda, czy szkodniki. Mają też małe wymagania glebowe. Dlatego nie jest konieczne używanie środków ochrony roślin i nawozów tak jak w przypadku nowoczesnej uprawy. Zboża pierwotne można też z powodzeniem włączać do diety naszego maluszka w postaci kaszek. W ten sposób rozszerzymy dietę dziecka i damy mu źródło witamin i mikroelementów. Jeśli chcemy włączyć stare odmiany pszenicy do naszej diety, pamiętajmy o kilku wskazówkach. Ciasto orkiszowe jest bardzo wrażliwe na temperaturę i pod jej wpływem może pękać. Mąka z płaskurki chłonie więcej wody niż orkisz i do jego przygotowania najlepiej użyć zakwasu orkiszowego. Ciasto z samopszy jest bardzo lejące się i mało stabilne. Dlatego chleb z samopszy jest najtrudniejszy do upieczenia i należy do niego użyć więcej mąki niż wody.