Jesień to okres, który dla plantacji rzepaku ozimego oznacza nie tylko przejście roślin przez kluczowe etapy rozwoju, ale także zwiększone ryzyko ataku różnorodnych patogenów. W tym kluczowym czasie, gdy rzepak osiąga fazę 4-8 liści, rolnicy stają przed realnym wyzwaniem związanym z groźbą infekcji ze strony chorobotwórczych grzybów, takich jak Leptosphaeria spp., Botrytis cinerea, Alternaria spp. czy Pyrenopeziza brassicae.
Właśnie dlatego w tym okresie sezonu rolnicy muszą skoncentrować się na skutecznej ochronie. Odpowiednie przygotowanie i zastosowanie środków prewencyjnych mogą zminimalizować ryzyko infekcji, co przełoży się na zdrowsze i bardziej wydajne uprawy. Wprowadzenie optymalnych praktyk ochrony roślin już na etapie jesiennym to klucz do osiągnięcia satysfakcjonujących rezultatów w kolejnych fazach rozwoju rzepaku ozimego.
Choroby rzepaku jesienią
Przed rozpoczęciem sezonu warto dogłębnie przeanalizować stan techniczny sprzętu. Badania techniczne są kluczowe, ale równie istotne są praktyczne czynności, które użytkownik może samodzielnie wykonać, by zapewnić maksymalną wydajność i bezpieczeństwo podczas stosowania środków ochrony roślin.
Sucha zgnilizna kapustnych (Leptosphaeria spp. st. kon. Phoma lingam):
- Źródło infekcji: resztki pożniwne porażonych roślin i materiał siewny.
- Objawy: początkowe żółte plamy, które ewoluują w brunatnobrązowe obszary, zaburzając fotosyntezę i osłabiając roślinę.
Szara pleśń (Botryotinia fuckeliana st. kon. Botrytis cinerea):
- Idealne warunki do rozwoju: temperatura 10-18°C, wysoka wilgotność powietrza.
- Objawy: żółknięcie liści, szarobrązowe plamy z grzybnią, prowadzące do zamierania tkanki roślinnej.
Czerń krzyżowych (Alternaria spp.):
- Porażenie rośliny: wcześniejsze uszkodzenia, takie jak te spowodowane przez wiatr czy herbicydy.
- Objawy: czarne plamy na liściach, zmniejszające zdolność asymilacyjną rośliny.
Cylindrosporioza (Pyrenopeziza brassicae st. kon. Cylindrosporium concentricum):
- Źródło zakażenia: resztki pożniwne i nasiona.
- Objawy: białawe plamki jesienią, przekształcające się w skupiska zarodników wiosną, co może prowadzić do deformacji i zamierania liści.
Wpływ czynników atmosferycznych na rozwój chorób
Pogoda to kluczowy czynnik, który bezpośrednio wpływa na intensyfikację rozwoju patogenów w plantacjach rzepaku. Wysoka wilgotność i podwyższona temperatura stanowią idealne warunki do szybkiego rozprzestrzeniania się chorób, zwłaszcza w momencie, gdy pojawiają się pierwsze opady deszczu. Nawet jeśli ciepła i sucha jesień na początku może wydawać się niekorzystna dla rozwoju grzybów, to wystarczą pierwsze deszcze, by sytuacja diametralnie się zmieniła, stwarzając warunki sprzyjające infekcjom.
Wilgotność powietrza odgrywa kluczową rolę w procesie infekcji roślin. W okresie jesiennym, gdy rośliny rzepaku przechodzą przez istotne etapy wzrostu, wilgotne warunki sprzyjają rozmnażaniu się patogenów. Wysoka wilgotność zapewnia im dogodne środowisko do kolonizacji roślin, zwłaszcza w miejscach, gdzie istnieją resztki roślin z poprzednich sezonów. Gdy temperatura atmosfery wzrasta, procesy biologiczne w grzybach przyspieszają, co skutkuje szybszym rozwojem chorób.
Skuteczna ochrona fungicydowa rzepaku
- Fungicydy stosowane jesienią:
Popularne są fungicydy systemiczne z grupy triazoli, zawierające substancje czynne, takie jak bitertanol, bromukonazol, cyprokonazol, difenokonazol itp. Działanie triazoli polega na hamowaniu procesu biosyntezy ergosterolu, kluczowego dla budowy błon komórkowych grzybów, co skutecznie ogranicza rozwój chorób.
- Optymalny termin zastosowania:
Zaleca się przeprowadzenie zabiegu w fazie 4-8 liści rzepaku, aby skutecznie chronić rośliny. Minimalna temperatura podczas zabiegu powinna wynosić 10-12°C, aby zapewnić efektywne działanie fungicydów.
- Dobór preparatu:
Preparaty zawierające substancje czynne, takie jak azoksystrobina, prochloraz, tebukonazol, metkonazol, difenokonazol, są skuteczne przeciwko szerokiemu spektrum patogenów.
- Rotacja substancji czynnych:
Aby uniknąć uodpornienia się patogenów, ważne jest stosowanie różnych substancji czynnych w kolejnych latach.
Ochrona insektycydowa – zwalczanie szkodników
Z roku na rok rolnicy obszarów upraw rzepaku ozimego borykają się z coraz mniejszym dostępem do preparatów insektycydowych. Wprowadzane ograniczenia czasowe dla używanych zapraw nie tylko nie rozwiązują wszystkich problemów, ale także sprawiają, że niecały materiał siewny może być skutecznie zabezpieczony. Co więcej, z rynku sukcesywnie wycofywane są istniejące środki do aplikacji nalotowej, a niestety, nowe preparaty nie pojawiają się w wystarczającej ilości.
Jednocześnie, w kontekście ocieplającego się klimatu, rolnicy stają przed wzrastającą presją szkodników w okresie jesieni. Wysoka temperatura i brak opadów sprzyjają korzystnym warunkom dla szkodliwych owadów, co stawia przed rolnikami konieczność podjęcia skutecznych działań ochronnych.
Największym wyzwaniem w początkowych fazach wegetacji rzepaku są larwy śmietki, które żerują na bocznych korzeniach młodych roślin. Te istotne dla rośliny struktury pobierają składniki pokarmowe i wodę, a w przypadku znacznego uszkodzenia, rzepak staje się coraz słabszy, przybierając czerwonofioletowy kolor i stając się łatwym celem do wyrwania z ziemi.
Kolejnym zagrożeniem dla rzepaku są mszyce. Wysysają soki z liści, osłabiając rośliny i czyniąc je bardziej podatnymi na negatywne wpływy zimowych warunków atmosferycznych. Mszyce są również potencjalnymi przenośnikami groźnych chorób wirusowych, takich jak wirus żółtaczki rzepy.
Dodatkowo, pchełki rzepakowe i smużkowane, atakujące rośliny we wczesnych etapach rozwojowych, stanowią istotne zagrożenie. Wycinają dziurki w liścieniach i liściach, co ogranicza powierzchnię asymilacyjną, osłabiając rośliny od samego początku. Pchełki składają jaja, a ich larwy drążą kanały w ogonkach liściowych, dodatkowo pogarszając kondycję młodego rzepaku.
Niestety, sytuacja staje się bardziej skomplikowana, gdy pojawia się gnatarz rzepakowiec. Atakując plantacje na późniejszym etapie wegetacji, te żarłoczne larwy mogą w ciągu kilku dni zniszczyć nawet setki hektarów rzepaku. Zaskakująco, zaprawy insektycydowe nie wykazują skuteczności w zwalczaniu tego szkodnika, co sprawia, że rolnicy muszą poszukać alternatywnych rozwiązań.
W obliczu braku skutecznych preparatów insektycydowych rolnicy muszą zwrócić uwagę na dostępne opcje. Produkty takie jak Los Ovados 200 SE i Delmetros 100 SC, zawierające odpowiednie substancje aktywne, mogą być skutecznym wsparciem w zwalczaniu szkodników rzepaku. Akcja obu preparatów uzupełnia się, eliminując larwy śmietki, mszyce, pchełki, a także gnatarza rzepakowca. Zaleca się stosowanie tych preparatów w określonych fazach wegetacji rzepaku, co zapewnia efektywną ochronę plantacji.
Jesienna ochrona rzepaku – dobra kondycja przez cały okres wegetacji
Wprowadzenie skutecznych praktyk ochrony rzepaku w okresie jesiennym ma kluczowe znaczenie dla uzyskania zdrowego, stabilnego plonu. Terminowe i odpowiednie stosowanie fungicydów, uwzględniające specyfikę warunków atmosferycznych, jest kluczowym elementem prewencji przeciwko chorobom. Dbałość o rośliny już we wczesnych fazach rozwojowych pozwala na utrzymanie ich w dobrej kondycji przez cały okres wegetacji. To przekłada się na lepsze wyniki i efektywniejsze gospodarowanie plantacją rzepaku ozimego.