W czasach rosnących kosztów energii i coraz większej presji na ekologiczne rozwiązania wielu rolników zastanawia się nad inwestycją w odnawialne źródła energii (OZE). Dwa najczęściej wybierane kierunki to panele fotowoltaiczne w gospodarstwie rolnym oraz biogazownia. Czy rzeczywiście się to opłaca? Jakie są możliwości dofinansowania i potencjalne zyski? Odpowiadamy w naszym artykule.
Jakie są potrzeby energetyczne gospodarstw rolnych?
Nowoczesne gospodarstwo rolne zużywa ogromne ilości energii – zarówno elektrycznej, jak i cieplnej. Systemy dojenia krów, chłodnie mleka, suszarnie zbożowe, systemy nawadniania, wentylatory, a nawet ładowarki czy maszyny do obsługi obór – wszystko to generuje stałe i rosnące zapotrzebowanie energetyczne.
W zależności od wielkości i profilu działalności, koszty energii w gospodarstwie mogą sięgać od kilkunastu do nawet kilkuset tysięcy złotych rocznie. W tej sytuacji inwestycje w OZE są nie tylko wyrazem proekologicznej postawy, ale coraz częściej realną strategią optymalizacji kosztów.
Panele fotowoltaiczne w gospodarstwie rolnym?
Jak działają i gdzie je montować?
Fotowoltaika to obecnie najpopularniejsze rozwiązanie wśród rolników. Panele można montować zarówno na dachach budynków gospodarczych, jak i na gruncie. Ciekawą opcją są również tzw. wiaty fotowoltaiczne – zadaszenia wyposażone w panele, które mogą służyć jako magazyn dla maszyn lub pojazdów.
Koszt inwestycji i zwrot
Koszt instalacji fotowoltaicznej w gospodarstwie zależy od mocy i wybranych komponentów, ale w 2025 roku standardowe systemy 10–50 kW można zrealizować za ok. 40–200 tys. zł brutto. Zwrot z inwestycji – w zależności od poziomu autokonsumpcji i stawek za energię – następuje średnio po 5–7 latach.
Możliwość dofinansowania – program Agroenergia
Warto rozważyć skorzystanie z programu Agroenergia, oferowanego przez NFOŚiGW. W ramach „Obszaru I” można uzyskać do 25 tys. zł dotacji na zakup i montaż mikroinstalacji fotowoltaicznej o mocy od 10 do 50 kW. Warunkiem jest m.in. prowadzenie działalności rolniczej przez co najmniej rok przed złożeniem wniosku. Wnioski przyjmowane są do 30 września 2025 roku przez Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Własna biogazownia – kiedy warto o niej pomyśleć?
Biogazownia na obornik – jak to działa?
Biogazownia rolnicza umożliwia przetwarzanie biomasy (np. obornika, gnojowicy, resztek paszowych czy kiszonki kukurydzy) na biogaz, który zasila silniki produkujące energię elektryczną i cieplną. Oprócz energii powstaje również poferment – cenny nawóz organiczny.
Dzięki temu biogazownia na obornik pozwala nie tylko oszczędzać na rachunkach za energię, ale również ogranicza emisję gazów cieplarnianych i zagospodarowuje odpady rolnicze.
Mała biogazownia rolnicza – koszty
Koszt budowy małej biogazowni rolniczej (np. o mocy 200 kW) wynosi obecnie od 5 do 8 mln zł brutto. W skład tej kwoty wchodzą: projekt, technologia, roboty budowlane oraz przyłącze do sieci energetycznej.
Przychody z biogazowni
Przychody pochodzą z:
- sprzedaży energii elektrycznej do sieci,
- wykorzystania ciepła (np. do ogrzewania budynków gospodarczych lub suszarni),
- oszczędności na nawozach (dzięki pofermentowi),
- opłat za utylizację odpadów,
- świadectw pochodzenia energii („zielonych certyfikatów”) lub udziału w systemach aukcyjnych.
Odpowiednio zaprojektowana własna biogazownia może zwrócić się w ciągu 6–10 lat. Warunkiem jest lokalna dostępność substratów oraz możliwość pełnego wykorzystania ciepła.
Agroenergia – wsparcie również dla biogazowni
Program Agroenergia przewidywał wsparcie również dla biogazowni – w ramach „Obszaru II”. Można było uzyskać do 20 tys. zł dotacji na projekt budowy nowej instalacji o mocy do 500 kW. Co istotne, instalacja musi być użytkowana przez minimum trzy lata i nie może być łączona z innymi programami wsparcia, takimi jak „Mój Prąd”.
Nabór do tej części programu już się zakończył (czas trwania: od 20.07.2021 roku do 30.09.2022 roku lub do wyczerpania alokacji środków).
Fotowoltaika czy biogazownia? Porównanie obu rozwiązań
| Cechy / Kryteria | Panele fotowoltaiczne w gospodarstwie rolnym | Mała biogazownia rolnicza |
| Poziom inwestycji początkowej | Niższy próg wejścia | Większa skala inwestycji |
| Obsługa techniczna | Prostsza obsługa | Wymaga zaangażowania operacyjnego |
| Zwrot z inwestycji | ok. 5–7 lat | ok. 6–10 lat |
| Ryzyko technologiczne | Mniejsze | Większe – bardziej złożona technologia |
| Produkcja energii | Zależna od pory dnia i pogody | Stała, całoroczna produkcja |
| Dodatkowe korzyści | Obniżenie rachunków za energię | Możliwość sprzedaży ciepła i utylizacji odpadów |
| Wymagania surowcowe | Brak | Wymagana dostępność substratów (np. obornik, kiszonki) |
Wniosek: wybór między fotowoltaiką a biogazownią zależy od profilu gospodarstwa, dostępnych zasobów, celów inwestycyjnych i gotowości do zarządzania technologią.
Energetyczna niezależność w rolnictwie to realna przewaga
Inwestycje w odnawialne źródła energii, takie jak panele fotowoltaiczne w gospodarstwie rolnym czy mała biogazownia rolnicza, to dziś nie tylko trend, ale realna szansa na zwiększenie rentowności gospodarstw i uniezależnienie się od zmiennych kosztów energii.
W 2025 roku rolnicy mogą dodatkowo korzystać z wielu programów wsparcia, takich jak AgroEnergia, Energia dla Wsi czy Mój Prąd. Dodatkowo możliwe są ulgi w podatku rolnym oraz korzyści podatkowe z tytułu VAT, co znacząco zmniejsza koszt wejścia w technologię OZE.
Warto też pamiętać, że rolnicy mają prawo tworzyć spółdzielnie energetyczne oraz inwestować w farmy PV, co otwiera nowe możliwości współpracy i monetyzacji nadwyżek energii.